Antycypacja
Istotnym zjawiskiem wpływającym na rozumienie tekstu jest antycypacja, czyli domyślanie się, przewidywanie, odgadywanie. Jest ona jedną z nowych technik czytania, którą musimy przyswoić. Średnio sprawny czytelnik na podstawie kilku początkowych liter wyrazu, potrafi odgadnąć całe słowo. Poszerzanie wiedzy, rozwój intelektualny i częste czytanie, powoduje , że antycypacja zaczyna zakreślać coraz szersze kręgi. Wytrawny czytelnik odgaduje po pierwszych literach cały wyraz, po przeczytaniu początkowych słów – całe zdanie, a po kilku zdaniach domyśla się całego tekstu. Stwierdzono, że w procesie czytania nie kształt poszczególnych liter i ich kolejność wpływa na szybkość percepcji, lecz wygląd słowa, jego długość, charakterystyczny kształt, a w szczególności górny zarys, co łatwo stwierdzić zakrywając dolną połowę wyrazu czysta kartką. Czytanie wówczas jest łatwiejsze niż, gdybyśmy zasłonili jego górną część.
Bez antycypacji czytanie byłoby bardzo uciążliwą czynnością, a stopień zrozumienie tekstu znikomy. Warto wiedzieć, że im bogatszy zasób słownictwa i większa wiedza w danym zakresie, tym łatwiejszy i szybszy odbiór informacji. Antycypacja wyraźnie zwiększa szybkość czytania, czytelnik bowiem w większym stopniu opiera się na treści całego tekstu niż na rozszyfrowywaniu poszczególnych słów, ogarnia swoją myślą jednocześnie sens i całościowe znaczenie lektury.
Antycypację można zwiększyć stosując następujące ćwiczenia:
- Czytając tekst zasłaniamy czystą kartką papieru dolną część, tak aby widzieć tylko jego górny zarys – tym sposobem uczymy się budowy i wyglądu poszczególnych wyrazów.
- Używając pasków papieru różnej szerokości, zasłaniamy kilka pierwszych liter poszczególnych wyrazów, czytamy starając się domyślić znaczenie słów i całych zdań. To samo robimy z końcowymi literami kolejnych wyrazów.
- Używając ołówka zacieramy początkowe i końcowe wyrazy każdego zdania i rekonstruujemy tekst podczas czytania. Możemy zwiększać trudność, zacierając coraz to większą ilość wyrazów lub, gdy słowo jest dłuższe, zacierając jego fragmenty.