Dzień trzeci
Ćwiczenie 1
Ćwiczenie 2
Ćwiczenie 3
Efektywność czytania
Przed Tobą tekst „AKWIZGRAN” liczący 643 słowa. Przeczytaj go jeden raz, oblicz SNM. Odpowiedz na zadane pytania. Znajdź w tekście poprawne odpowiedzi i oblicz WRT.
Akwizgran
Nie każdy turysta z Polski wie, że jedno z piękniejszych miast Niemiec i Europy – Aachen miało przez długie wieki inną i jakże piękną nazwę – Akwizgran. Pochodzi ona od Aqae Granni słynnych źródeł północnoalpejskich, które zachęciły Rzymian do wybudowania tutaj pierwszych term. Skarby tego miasta są porównywalne z bogactwami Wenecji czy Stambułu. Miasto zostało wybrane na siedzibę cesarza Karola Wielkiego w 794 roku. W ten sposób jako stolica potężnego państwa Franków stało się spadkobiercą starożytnego Rzymu. Przez 600 lat było również miejscem koronacji kilkudziesięciu królów oraz skarbcem najbardziej cennych zbiorów sztuki sakralnej. W 1656 roku zostało w 80% zniszczone przez straszliwy pożar, więc dziś zwiedzający widzi w nim więcej budynków barokowych niż średniowiecznych czy renesansowych. Ale nawet ten niemiecki barok jest tu elegancki i powściągliwy i zdecydowanie piękniejszy niż w Bawarii. Z pożaru ocalała szczęśliwym trafem znaczna część katedry – jeden z nielicznych zabytków sztuki karolińskiej, miejsce przechowywania Wielkich Relikwii Akwizgrańskich – domniemanych szat i przepaski biodrowej Chrystusa, szat Matki Boskiej i odzienia Jana Chrzciciela, będących celem wielu pielgrzymek. Ta budowla, wzniesiona ludzkimi rękoma, ale z natchnienia Bożego, była wzorowana na słynnej świątyni w Rawennie i miała przewyższać swą doskonałością wszystkie inne dotychczasowe budowle tego rodzaju. Mozaiki i kolumny przywieziono z Rawenny. Odo z Metzu, który był twórcą budowli, zbudował ją na planie ośmiokąta, otoczonego szesnastobocznym ambitem (obejściem), ponad którym wznosi się dwukondygnacyjna empora z ośmioma kolumnowymi arkadami. Cyfra osiem symbolizuje w ikonografii chrześcijańskiej doskonałość i harmonię. Obwód budynku ma również wymiary symboliczne – wynosi 144 stopy karolińskie. Zewnętrzny obwód katedry wynosi dwa razy tyle. W ten sposób nieskazitelna harmonia i proporcje symbolizują boski porządek świata. Kilka oryginalnych elementów wystroju katedry można oglądać do dziś. Zanim wejdziemy do wnętrza świątyni, możemy obejrzeć wspaniałe drzwi z brązu ozdobione niczym w starożytności lwimi głowami, ogromną szyszkę pinii – symbol płodności oraz figurę legendarnej wilczycy. W głównym ołtarzu znajduje się antypendium ze scenami Męki Pańskiej, a za nim ambona z miedzi pokrytej złotem, ozdobiona cennymi klejnotami i reliefem z kości słoniowej. Trwają tutaj już dziewięć stuleci. Ze sklepienia kopuły zwisa gigantyczny, kolisty świecznik podarowany katedrze w XII wieku przez Fryderyka Barbarossę. Relikwiarz Karola Wielkiego (prace nad relikwiarzem trwały 50 lat) zawiera nie tylko relikwie władcy uznanego za świętego. Jest także symbolem, gloryfikacją zbudowanego przez niego imperium – Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Posąg władcy stoi z tyłu za relikwiarzem między postaciami apostołów i Matki Boskiej, przewyższa wzrostem świętych, a nad jego głową w geście błogosławieństwa unoszą się ręce Boga. Na ścianach sarkofagu również dowód pychy dziedziców cesarstwa – zamiast postaci biblijnych, potomkowie władcy. To już ludzki porządek świata. Sześć marmurowych stopni (z kamienia, po którym stąpał Jezus) ułożonych na wzór świątyni Salomona prowadzi do tronu władcy umieszczonego na emporze. Stąd cesarz miał widok na całą katedrę. Dziś wiemy jednak, że nie zdążył na nim zasiąść, gdyż zbudowano go w jakieś sto lat po jego śmierci. Prawdopodobnie postawiono ten tron z okazji koronacji cesarza Ottona I. Niezależnie jednak od tego, komu służył, miejsce, w którym stoi, daje patrzącemu wspaniałą, cesarską perspektywę na wnętrze katedry. W odległości dwóch kroków od katedry znajduje się wspaniały skarbiec – najbogatszy w całej Europie. Z zabytków znajdujących się w skarbcu największe wrażenie robi Lothar – krucyfiks z X wieku ozdobiony klejnotami i antyczną kameą cesarza Augusta i nieco skromniejszy od niego Altar. Z epoki Karola pozostał niestety tylko dyptyk z kości słoniowej. Pewną osobliwością jest sarkofag rzymski ze sceną porwania Prozerpiny, który czterysta lat był trumną cesarza. Poza katedrą i skarbcem trzeba obejrzeć ratusz z XIV wieku zbudowany na fundamentach pałacu Karola Wielkiego. Fasadę budowli zdobi pięćdziesiąt figur władców Świętego Cesarstwa. 31 z nich koronowało się tu, w Akwizgranie. Ratusz nie ma dziś czystego stylu gotyckiego. Liczne barokowe poprawki zatarły dawny kształt. Jest jednak piękny i dobrze spełnia rolę reprezentacyjnego budynku europejskiego. To tu, w pięknej Sali Cesarskiej, jest wręczana doroczna nagroda Karola Wielkiego dla najbardziej zasłużonego dla jedności europejskiej człowieka. Wśród zdjęć laureatów wisi zdjęcie Tadeusza Mazowieckiego.
PYTANIA:
1) Co jest symbolem Boskiego porządku świata w architekturze katedry w Akwizgranie?
a) rozmiary i symetria budowli
b) powtarzająca się liczba osiem jako symbol harmonii i 144 jako najważniejsza
liczba niebiańskiego Jeruzalem
c) relikwie Karola Wielkiego
d) kolisty świecznik Barbarossy
2) Jaki dar przysłał katedrze Fryderyk Barbarossa?
a) rzeźbę wilczycy
b) rzeźbę szyszki piniowej
c) świecznik
d) tron dla cesarza
3) Co to są Wielkie Relikwie Akwizgrańskie?
a) szata i przepaska biodrowa Chrystusa, szata Matki Boskiej i odzienie Jana Chrzciciela
b) grobowiec Karola Wielkiego
c) różne relikwie świętych średniowiecznych
d) tron cesarski
4) Jakie elementy wystroju katedry służą gloryfikacji Świętego Cesarstwa Rzymskiego?
a) tron cesarza
b) świecznik kolisty Barbarossy
c) relikwiarz Karola Wielkiego i posąg władcy
d) ambona
5) Skąd pochodzi nazwa Akwizgran?
a) z arabskiego, gdzie oznacza siedzibę władcy
b) od Aqae Granni – ciepłych źródeł w pobliżu miasta
c) od licznych fontann, które są w mieście
d) jest wersją nazwy Aachen
6) Czyj relikwiarz znajduje się w katedrze w Aachen?
a) Fryderyka Barbarossy
b) Ottona I, który się tu koronował
c) Karola Wielkiego
d) Matki Boskiej
7) Jaki jest najważniejszy eksponat w skarbcu?
a) trumna cesarza
b) kropielnica z kości słoniowej
c) relikwiarz od Małgorzaty z Yorku
d) krucyfiks z X wieku tzw. Lothar
8) Skąd pochodzi długoletnia trumna cesarza?
a) jest darem z Anglii
b) zbudowano ją po śmierci cesarza w Akwizgranie
c) nie wiadomo
d) jest rzymska
9) Co jest główną zewnętrzną ozdobą ratusza w Akwizgranie?
a) posąg papieża Leona III
b) posąg Karola
c) figury władców cesarstwa
d) figury władców cesarstwa, którzy koronowali się w Akwizgranie
10) Jaka ważna uroczystość odbywa się w Sali Cesarskiej ratusza?
a) wręczanie nagrody pokojowej Europejczykowi
b) wręczanie nagrody człowiekowi, który najbardziej przyczynił się do budowania jedności europejskiej
c) wręczanie dyplomu honorowego Europejczyka
d) wręczanie europejskiej nagrody literackiej
(Tekst został opracowany przez dr Annę Cegiełę na potrzeby eliminacji V Mistrzostw Polski w Szybkim Czytaniu)